Poznanie aparaturowe

Od dłuższego już czasu rozważania lingwistyczne, translatoryczne i glottodydaktyczne coraz bardziej koncentrują się na mówcy-słuchaczu, jego – umiejscowionych w mózgu – właściwościach językowych/ translatorycznych, oraz na procesach językowych/ translatorycznych jakie w nim zachodzą. Konsekwencją uznania umiejętności językowych/ translatoryczych za inherentną właściwość człowieka, jest wysuniecie rzeczywistego mówcy-słuchacza na plan pierwszy rozważań lingwistycznych/ translatorycznych, a tym samym przeniesienie ciężaru rozważań i badań na to, co w tym mózgu językowo się dzieje.

W konsekwencji ustawienia konkretnego mówcy-słuchacza w centrum zainteresowania lingwistyki/ translatoryki/ glottodydaktyki nastąpiła rewolucyjną wręcz zmiana nie tylko zakresów jej naukowego poznania, ale także jej metod badawczych. Ostatnie dekady, dzięki nowym rozwiązaniom technologicznym, przyniosły ze sobą też możliwości coraz dokładniejszego poznania w drodze badań aparaturowych.

Jeżeli chodzi o nie zauważyć trzeba, że zakres znaczeniowy wyrażenia „badanie aparaturowe" można ująć węziej, szerzej lub najszerzej. W ujęciu węższym wyrażenie „badania aparaturowe" znaczy tyle, co czynność użycia konkretnego urządzenia w celu wykonania określonego pomiaru materiału badawczego i/lub w celu wykonania określonego działania (czynności) na nim. W ujęciu szerszym wyrażenie „badania aparaturowe" znaczy tyle, co obmyślenie (zaplanowanie) wykonania czynność użycia konkretnego urządzenia w celu przeprowadzenia określonego pomiaru materiału badawczego i/lub w celu wykonania określonego działania (czynności) na nim, a następnie użycie tego urządzenia w celu wykonania obmyślonego pomiaru materiału badawczego i/lub w celu wykonania obmyślonego działania (czynności) na nim. W ujęciu najszerszym do zakresu znaczeniowego wyrażenia „badania aparaturowe" włączyć trzeba także działanie polegające na wyciągnięciu wniosków z wyników pomiaru materiału badawczego i/lub z wyników wykonania na nim niego określonego działania (czynności). Jak widać w ujęciu szerszym i najszerszym zakres znaczeniowy wyrażenia „badanie aparaturowe" obejmuje także przygotowanie i weryfikację intelektualną „czystej" czynności użycia określonej aparatury badawczej.

Oznacza to, że w gruncie rzeczy nasze (intelektualne) poznanie zasadza się na podstawowym założeniu (wierze), że za pomocą swoich umiejętności kognitywnych, zmysłów i umiejętności posługiwania się nimi, języków (!) i umiejętności posługiwania się nimi ludzie są w stanie dokonać jakiegoś poznania. Generalnie rzecz ujmując, jest to założenie, że ludzie posiadają określone umiejętności epistemiczne. Natomiast poznanie aparaturowe zasadza się na złożeniu (wierze), że za pomocą jakiegoś urządzenia jesteśmy w stanie dokonać poznania czegoś, co nie podlega bezpośredniej obserwacji zmysłowej. Przy czym podkreślić trzeba jeszcze, że każda aparatura badawcza stanowi jedynie, mniej lub bardziej doskonałe, „przedłużenie" naszych zmysłów, naszych zdolności epistemicznych.

[Sambor Grucza]